Veritabanı, verileri sistematik olarak depolayan, elektronik tabanlı bir veri koleksiyonudur. Veritabanında envaı çeşit veri yer alır: sözcükler, fotoğraflar, sayılar, videolar, dosyalar vb. çok çeşitli verinin depo edildiği veritabanları, veritabanı yönetim sistemi isimli yazılım yardımıyla yönetilir. DBMS adlı yazılımla veritabanı üzerinde veri depolama, alma ve düzenleme işlemleri yerine getirilir.
Veritabanı Neden Gereklidir?
Veritabanı kullanımının gerekliliği, öneminden kaynaklanır. Yüksek performans gösterebilen bir veritabanı özellikle finansal teşekküller ve kuruluşlar için alternatifsiz bir önem taşır. Veritabanları, şirketlerin ve kurumların müşterileri ve tedarikçileri ile kurduğu etkileşimleri depolarken aynı zamanda iç operasyonlarını ve iş proseslerini destekler.
Öte yandan yönetime ve/veya idareye ilişkin hususi bilgiler, mühendislik çalışmaları veya ekonomik modeller gibi özel veriler de depolanabilir. Bunların yanı sıra seyahat rezervasyon, kütüphane ve envater sistemleri gibi hacimli ve çok sayıda veri ihtiva eden sistemler de bu örnekler arasında yer alır.
Veritabanı Özellikleri
Veritabanlarını özel ve alternatifsiz kılan özellikler; bir başka tabirle gerekli kılan başlıca sebepler şunlardır:
- Veri Bütünlüğü
Veritabanları yerleşik bir prosedüre ve sistematik kurallara sahiptir. Bu sayede veri tutarlılığı sağlar.
- Veri Güvenliği
Veritabanında bulunan bir verinin erişilebilmesi için kullanıcının oturum açması şarttır. Dolayısıyla, veritabanı, erişilmek istenen bir veriyle ilgili olarak gizlilik ve uygunluk ihtiyacını destekler. Ayrıca, kullanıcılar arasında salt okunur gibi çeşitli erişim düzeyleri belirlenebilir.
- Ölçeklendirme Verimliliği
Oldukça yüksek miktarda veri üzerinde ölçeklendirme yapabilen veritabanları, verimli ve optimize edilmiş bir ölçeklendirme sağlar. Çok sayıda dijital verinin veritabanı olmaksızın depolanmasının kaçınılmaz olduğu dikkate alındığında veritabanlarının ne denli gerekli olduğu daha çarpıcı bir biçimde anlaşılabilir.
- Veri Analizi
Veri analizi amacıyla kullanılan modern yazılım sistemlerinin birçoğu, verileri analiz etme işi için veritabanından yardım alır.
Veritabanı Türleri Nelerdir?
Veritabanlarını farklı kriterlere göre tasnif etmek mümkündür. Örneğin ne için kullanıldığı, içinde depo edilen veri türü, veri depolama yöntemi gibi kriterler, veritabanı sınıflandırmasında kullanılır. Fakat veritabanları uygulamada genellikçe şu üç şekilde kategorize edilir:
- Metin, istatistik, multimedya nesneleri vb. içeriklere göre,
- Film, muhasebe, imalat gibi uygulama alanlarına göre,
- Arabirim çeşidi veya veritabanı yapısı gibi teknik bakımdan.
Veritabanı Modeli Nedir?
Veritabanları mantıksal yapılardan oluşur. Bu yapıları gösteren standarda ise veritabanı modeli adı verilir. Veritabanı modeli, verilerin depolanma şekli, nasıl düzenleneceği ve yönlendirileceği gibi ilişkilerin belirlendiği kuralların tanımlanması görevini yerine getirir.
Modern Veritabanları Nelerdir?
Modern veritabanları gerek dikey gerekse yatay şekilde ölçeklenebilecek şekilde geliştirilmiştir. Veri depoları ise çok sayıda ve çeşitlilikte verinin bulutta depolanabilmesini, makine öğrenimi ve sair veri analizleri için gelişmiş yazılım arabirimlerini sağlayabilir.
- Bulut Veritabanı
Bulut bilgi işlem platformları üzerinde işlev gösteren bulut veritabanları temelde iki dağıtım modeline sahiptir: kullanıcılar bir bulut veritabanı sağlayıcısından erişim temin edebileceği gibi bulutta bağımsız olarak çalıştırabilir. Bu tür veritabanları gerek NoSQO gerekse SQL veri modellerini lzleyebilmektedir.
- Grafik Veritabanı
Çeşitli veri kayıtları arasındaki ilişkileri önceleyen ve bu özelliği sayesinde oldukça pratik kullanılabilen grafik veritabanları, ilişkilerin depo edilmesi ve bunlarda gezinilebilmesi için geliştirilmiştir. Düğümlerden ve uçlardan oluşan bu veritabanlarında veri nesnelerinin depolandığı yerler düğümler; nesneler arası ilişkilerin depolandığı yerler ise uçlardır.
- Bellek İçi Veritabanı
Veritabanlarının büyük bir bölümü harici depolama cihazlarında depolanır. Buna karşın bellek içi veritabanı ise PC’nin dahili belleğinde depolanır.
Veritabanları Ne İçin Kullanılır?
Veritabanları yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Oldukça geniş yelpazeli bir kullanım alanına sahip olan veritabanları şu amaçlarla kullanılır:
- Dolandırıcılık Tespiti
Özellikle grafik veritabanları, dolandırıcılık algılama ve kimlik yönetimi proseslerine katkı sağlar. Makine öğrenimi algoritmaları sayesinde dolandırıcılık faaliyetleri otomatik olarak tespit edilebilir.
- Evrak Yönetimi
Makale, sözleşme vb. evrakın depolandığı ve pratik bir şekilde yönetildiği NoSQL veritabanları, kurum ve kuruluşların evrak sorgularını kolaylıkla yerine getirmelerine ve dizine eklemelerine imkan sunar.
- Eğlence ve Oyun
Eğlence organizatörleri ve oyun ge7liştiricileri, oldukça fazla sayıda kullanıcıya yönelik eş zamanlı oturum açma erişimi gibi kapsamlı medya deneyimleri sunar. Bu deneyimi kusursuz ve kesintisiz sağlamak içinse veritabanlarını etkin bir biçimde kullanırlar.